Stereotaktik Radyoterapi Nedir?

Stereotaktik Radyoterapi, vücuttaki hedefe çok yüksek dozlarda radyasyonun farklı açılardan milimetrik hassasiyette ve farklı yoğunluklarda çok sayıda ışın kullanılarak yönlendirildiği bir tedavidir. Farklı açılardan gelen ışınlar hedef üzerinde birleşerek en yüksek dozu burada oluştururken çevredeki normal dokuların aldığı miktarın minimum düzeyde olmasını sağlar. Böylece radyoterapiye bağlı istenmeyen yan etki riski azalır.

Stereotaktik Radyoterapide bilgisayarlı tomografi, manyetik rezonans görüntüleme ve benzeri ileri görüntüleme teknikleri kullanılarak hedefin kesin olarak belirlenmesi ve tedavi planlaması yapılır. Doktorlar, görüntülerde hedef hacmin içinde ve çevresinde tipik yapılar çizer. Daha sonra bilgisayarlı planlama sisteminde ışınların şiddetlerini ve konumlarını ayarlayarak kişiye özel tedavi planlaması yapar. Stereotaktik radyoterapi tümörün tipine ve yerleşim yerine göre değişmekle birlikte genellikle günde 1-5 kez uygulanır. Bu yöntem için en uygun adaylar tipik olarak ameliyat için uygun olmayan küçük ve iyi sınırlı tümörlerdir. Stereotaktik Radyoterapi bazı kanser türlerinde ilk tedavi seçeneği olarak akla gelmektedir.

 

Stereotaktik Radyoterapi Hangi Kanserlerde Kullanılır?

  • Akciğer kanseri,
  • Karaciğer tümörleri veya karaciğere metastaz yapmış tümörler,
  • Omurilikte yerleşen tümörler,
  • Pankreas tümörleri,
  • Prostat kanseri,
  • Kemik metastazları
  • Beyin metastazları
  • Tekrarlayan hastalık

Stereotaktik Radyoterapi Planlaması

Uzamanlar, bilgisayarlı tomografiyi tedavi pozisyonunda ve hastaya özel hareket kısıtlamaları ile yaparlar. Baş boyun tedavilerinde, planlama amaçlı yapılan bilgisayarlı tomografi çekiminde ve tedavi süresince hastaya özel termoplastik maske kullanılmalıdır. Bu maske tedavi bölgesinin hareketsiz kalmasını ve tümörlü bölgenin mutlak doğrulukta ışınlanmasını sağlamayı amaçlar. Tümörü veya yakın çevresini tedavi etmek için küçük belirteçler (referans belirteçler) gerekebilir. Bu işlem bilgisayarlı tomografi ile yapılır ve doktor istenilen bölgeye bir iğne yerleştirir. Tomografide bu iğnenin uygun yerde olduğunu görürse aynı seansta küçük altın işaretleyiciler yerleştirir. Bu işaretler tedavi uygulanırken röntgen veya tomografi kesitlerinde görülerek tedavinin hedefe milimetre hassasiyetinde uygulanmasına olanak sağlar.

 

İlgili hekim planlama tomografi kesitleri ile bölgenin MR veya PET-CT görüntü kesitlerini planlama bilgisayarında tedavi edilerek birleştirerek hedef hacmi belirler. Daha sonra fizik mühendisi ile bilgisayarlı tedavi planlaması yapar. Bu süreçte amaç çevredeki normal dokuyu korurken radyasyon ışınlarının daha az güvenlik limiti ile hedefin şeklini tamamen sarmasını sağlamaktır. Böylece tedaviye bağlı yan etki olasılığı azalır.

Stereotaktik Radyoterapi Uygulaması

Stereotaktik Radyoterapi farklı cihazlarla uygulanabilir;

  • LINAK,
  • Tomoterapi Cihazı,
  • Cyber Knife
  • Proton Terapi Cihazları.

Cyberknife cihazı, tedavi masasıyla birlikte hareket eden ve ucunda küçük bir LINAK bulunan robotik bir kola sahiptir. Tabla ve mekanik kol hareketlerinin katkısı ile birçok açıdan hedefe ışın göndermek mümkündür. Tedavi süresince düzenli olarak çekilen röntgen görüntüleri bilgisayar sisteminden alınan görüntüler ile birleştirilerek hedefin hassas bir şekilde ışınlanması sağlanır. Böylece hedef, solunumla ilişkili tümör hareketinin varlığında bile net bir şekilde ışınlanır. Tedavi, kanserin türüne ve tümörün yerleşim yerine göre 30 dakika ile 4 saat arasında sürebilir. Tomoterapi cihazı tedavisi sırasında elde edilen tomografi görüntüleri ile tedavi planlamasında kullanılanlar karşılaştırılarak hedef doğrulanır. Tedavi süresi 30 dakika-1 saat sürebilmektedir.

SOR